Τα βιβλία του Πίντσον σε ηλεκτρονική μορφή

Σύμφωνα με τους New York Times, ο Pynchon πείστηκε τελικά (μετά από πολυετή σθεναρή αντίσταση) να δώσει τη συγκατάθεσή του στην κυκλοφορία των βιβλίων του σε μορφή ebook. Κάθε συγγραφέας θέλει αναγνώστες, και τα τελευταία χρόνια στην Αμερική οι πωλήσεις των ηλεκτρονικών βιβλίων ανεβαίνουν σταθερά, και σε αρκετές περιπτώσεις ξεπερνούν τις πωλήσεις της αντίστοιχης χάρτινης έκδοσης.

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι θα σταματήσει να είναι «εξαφανισμένος»…

Ο Μέισον, ο Ντίξον, και η διάβαση της Αφροδίτης

Αύριο (για το δικό μας γεωγραφικό μήκος), 6 Ιουνίου 2012, γίνεται η τελευταία (γι’ αυτό τον αιώνα) διάβαση της Αφροδίτης, κατά την οποία η Αφροδίτη θα εμφανιστεί πάνω στον ηλιακό δίσκο, δηλαδή θα περάσει ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο. Με βάση αυτό το φαινόμενο καταφέραμε κάποτε να υπολογίσουμε το μέγεθος του ηλιακού μας συστήματος.

Ο Πίντσον, με τη μανία του να αναφέρεται σε σημαντικούς σταθμούς της ιστορίας, της επιστήμης και της ιστορίας της επιστήμης, έκανε τη διάβαση της Αφροδίτης ένα από τα κεντρικά θέματα του Μέισον και Ντίξον. Σαν φόρο τιμής στην ημέρα, λοιπόν, βάζω δυο μικρά αποσπάσματα από το 9ο και το 10ο κεφάλαιο. Δυστυχώς η διάβαση θα είναι μερικώς μόνο ορατή από την Ελλάδα, και μόνο στην τελευταία φάση της, και μόνο κατά την ανατολή. Οπότε, ας παρηγορηθούμε με λίγο Πίντσον.

________________________________________________________

«Λοιπόν», ο Μέισον χτυπά τα δάχτυλά του στην άκρη του τραπεζιού με τις σκούρες φεστούκες από έβενο, που οι πιθανές χρήσεις τους δεν μπορούν να αναφερθούν εδώ εκτενώς, ενώ τα κορίτσια στριφογυρίζουν ευχάριστα πάνω στα ντιβάνια, «αφού εσείς, νεαρές μου κυρίες, είχατε την ευγένεια να έρθετε να μας επισκεφτείτε σε ώρες σχολείου, εμείς θα πρέπει να φροντίσουμε ώστε η παιδεία σας να προαχθεί, σε κάποιο θέμα, τουλάχιστον — επομένως, το μάθημά μας, για σήμερα, θα είναι η επερχόμενη διάβαση της Αφροδίτης».
Ακούγονται κραυγές: «Όχι, κύριε, σας παρακαλούμε!» και «όχι η διάβαση της Αφροδίτης!»
«Μα, τότε, γιατί στο καλό ήρθατε εδώ πάνω», ρωτά ο Ντίξον, με τα άδολα μάτια του ορθάνοιχτα, «αν όχι από περιέργεια για το τι κάνουμε;»
Κοιτάζονται όλοι μεταξύ τους, και τελικά η Άουστρα χαμογελά πονηρά στον Μέισον και στρέφει το βλέμμα της προς τον ουρανό, όπου ο ορυμαγδός της καταιγίδας συνεχίζει απτόητος. Οι ξανθές μαστροποί της αρχίζουν αμέσως να διαμαρτύρονται όλες μαζί, και ο Μέισον καταλαβαίνει πως οι φωνητικές επιθέσεις των πουλερικών των Βρουμ δεν είναι έμφυτες αλλά επίκτητες, και τις έχουν μάθει από τις κόρες των ιδιοκτητών τους.
«Κυρίες μου, κυρίες μου», αναφωνεί ο Μέισον. «Την έχετε δει στο βραδινό ουρανό, έχετε κάνει ευχές στο όνομά της, και τώρα, για λίγη ώρα, θα μπορείτε να τη δείτε στο φως της ημέρας, καθώς θα περνά μπροστά από τον ηλιακό δίσκο — και κάντε και τότε μια ευχή, αν πιστεύετε πως θα σας βοηθήσει. Εμάς τους αστρονόμους, που συνήθως δουλεύουμε τη νύχτα, θα μας δώσει την ευκαιρία να μείνουμε ξύπνιοι την ημέρα. Σε ολόκληρη τη ζωή μας, η Αφροδίτη δεν ήταν παρά μια μικροσκοπική φωτεινή τελεία, που περνούσε από φάσεις όπως το φεγγάρι, με φόντο πάντοτε το σκοτεινό πρόσωπο της αιωνιότητας. Αλλά την ημέρα που θα γίνει αυτή η διάβαση, τα πάντα θα αναστραφούν — κι εκείνη θα γίνει σκοτεινή, ενσαρκωμένη, στερεή, μπροστά από το πρόσωπο του ήλιου — σαν θεά που, από καθαρό φως, αποκτά υλική υπόσταση».
«Και η δική μας δουλειά», προσθέτει ο Ντίξον, «είναι να την παρατηρήσουμε καθώς θα διασχίζει το πρόσωπο του ήλιου, και να καταγράψουμε την ακριβή ώρα που θα μπει και θα βγει…»
«Αυτό είναι όλο; Θα μπορούσατε να μείνετε στην Αγγλία και να το κάνετε αυτό», ξένοιαστα πηγουνάκια και λυγεροί λαιμοί που αλλάζουν διαρκώς στάσεις, ξανθιά κοριτσάκια που γελούν μαζί, χαρωπά και τσαχπίνικα.
Τα κορίτσια ξεκινούν ένα μικρό αλλά περίπλοκο ταξίδι μέσα στους αιθέρες, μέχρι που δίπλα τους, στο χλομό φως των αστεριών, βρίσκουν την αρχαία, έγκυο Γη, και η φεστούκα έχει γίνει μια φωτεινή ράβδος που ρίχνει επάνω της λευκά, καυτά, εκτυφλωτικά τόξα.
«Παράλλαξη. Για έναν παρατηρητή στο Βόρειο Ακρωτήριο, η διαδρομή του πλανήτη μπροστά από τον ήλιο θα φανεί πολύ πιο νότια απ’ ό,τι η ίδια διαδρομή αν παρατηρηθεί από εδώ, από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Με άλλα λόγια, όσο μακρύτερα προς το Βορρά και το Νότο είναι τα παρατηρητήρια μεταξύ τους, τόσο το καλύτερο. Αυτό που θέλουμε να ξέρουμε είναι η γωνιακή τους απόσταση. Κάποια μέρα, ένας άνθρωπος που θα κάθεται μέσα σ’ ένα δωμάτιο θα μπορεί να παίρνει όλες τις παρατηρήσεις, από όλα τα μέρη του κόσμου, και να τις μετατρέπει σε έναν απλό αριθμό που θα δηλώνει τα δευτερόλεπτα, ή τα δέκατα του δευτερολέπτου, ενός τόξου — και αυτό θα είναι η παράλλαξη.
»Ας ελπίσουμε ότι κάποιες από εσάς θα ξυπνήσετε αρκετά νωρίς ώστε να δείτε τη διάβαση. Αν θυμηθείτε να κρατήσετε και τα δυο σας μάτια ανοιχτά, θα δείτε καθαρά τα τρία ουράνια σώματα σε ευθεία γραμμή — έτσι το ηλιοκεντρικό σύστημα θα σας φανερώσει την πραγματική του μηχανική, και την καθάρια τεχνική του». Τα κορίτσια ανταλλάσσουν βλέμματα που μοιάζουν με περίτεχνα πλεγμένες μπούκλες, για να δουν αν θα έπρεπε να τα καταλαβαίνουν όλα αυτά, ή αν — αμείλικτες νεαρές μορφονιές καθώς είναι — θα έπρεπε να νοιάζονται καθόλου.

[…]

Κάποιος κάπου στον κόσμο, που βλέπει τον πλανήτη να γίνεται σκοτεινός μπροστά στον Ήλιο — η θεά Αφροδίτη σκοτεινή, τρελή, θνητή, όντως μια διαφορετική άποψη — δεν μπορεί παρά να ξεστομίσει, εκείνη ακριβώς τη στιγμή, τους στίχους από το απόσπασμα αρ. 95 της Σαπφούς, καταστρέφοντας έτσι την παρατήρηση—
«Ω, Έσπερε — εσύ φέρνεις πίσω όλα αυτά που η λαμπρή μέρα σκόρπισε — φέρνεις τα πρόβατα, και τις γίδες — φέρνεις πίσω το παιδί στη μάνα του».
«Σ’ ευχαριστούμε που μοιράστηκες μαζί μας αυτή τη σκέψη … αλλά σου θυμίζω, αγαπητέ μου, πως ο ήλιος αυτή την ώρα ανατέλλει, δεν δύει».
«Ελάτε! Δεν έχει αποχωριστεί ακόμη!»
«Για να δούμε. Πω-πω, κοιτάξτε εδώ». Κάτι σαν μακρύ, μαύρο νήμα την συνδέει ακόμη με το χείλος του Ήλιου, παρόλο που έχει πια μπει σχεδόν ολόκληρη μπροστά από το δίσκο του, σαν σταγόνα μελάνι έτοιμη να πέσει από την πένα κάποιου απρόσεκτου γραφιά — προς το πλάι, βέβαια — «Γρήγορα! κάποιος να σημειώσει την ώρα—»
Αυτού του είδους ο διάλογος, ή κάποια παρόμοια αλλόκοτη συμπεριφορά, λαμβάνει χώρα σε όλα τα μέρη του κόσμου, καθ’ όλη τη διάρκεια της πέμπτης και έκτης Ιουνίου, σε Λατινικά, σε Κινέζικα, σε Πολωνέζικα, σε Σιωπή — πάνω σε στέγες και βουνοκορφές, μέσα από τα παράθυρα κάποιας κρεβατοκάμαρας, δίπλα-δίπλα μέσα στο γυμνό ηλιόφως ενώ η σύζυγος έχει το νου της στο ρολόι — μέσα από γρηγοριανούς και νευτωνιανούς, αχρωματικούς και ιριδίζοντες ολοκαίνουριους ανακλαστήρες ειδικά φτιαγμένους για την περίσταση, και μέσα από παλιούς διαθλαστικούς φακούς απίστευτων γαλλικών εστιακών αποστάσεων — οι παρατηρητές είναι ξαπλωμένοι, καθιστοί, γονατιστοί — και γίνονται μάρτυρες αυτού που συμβαίνει στον ουρανό. Όλοι αυτοί οι περίεργοι τύποι, διασκορπισμένοι σε ολόκληρη τη γη, παθαίνουν συλλογικό εγκεφαλικό σοκ τη στιγμή της πρώτης επαφής, σαν να είχαν χάσει κάτι και δεν μπορούσαν να το διεκδικήσουν — μετά από χρόνια προετοιμασίας, μετά τα μακριά και γεμάτα ναυτία ταξίδια, αφού έφτασαν στους σταθμούς τους, αφού προσδιόρισαν με ακρίβεια το γεωγραφικό μήκος και πλάτος — την εβδομάδα της Διάβασης — την ημέρα — την ώρα — το λεπτό — και τελικά, το μόνο που τους έρχεται στο μυαλό είναι: «Ε; πού βρίσκομαι;»
Οι αστρονόμοι θα προσπαθήσουν να καταγράψουν τέσσερις στιγμές τέλειας επαφής ανάμεσα στο δίσκο της Αφροδίτης και του Ήλιου. Οι δύο είναι κατά την είσοδο — η εξωτερική επαφή, στο πρώτο άγγιγμα από την εξωτερική πλευρά του ηλιακού χείλους, και η εσωτερική επαφή, τη στιγμή που ο μικρός μαύρος δίσκος διαχωρίζεται ολοκληρωτικά από το εσωτερικό της περιφέρειας του μεγάλου κίτρινου δίσκου, οπότε η Αφροδίτη στέκει πλέον μόνη της μπροστά στον Ήλιο. Οι άλλες δύο στιγμές είναι κατά την έξοδο — αυτή τη φορά, πρώτα εσωτερική και μετά εξωτερική επαφή. Και μετά άλλα οκτώ χρόνια ως την επόμενη, και τελευταία γι’ αυτή τη γενιά, ευκαιρία — λες και ο άγνωστος μηχανικός της Δημιουργίας έχει σκόπιμα κανονίσει τα διαστήματα με τέτοιον τρόπο ώστε να παρέχει και κάποιο δίδαγμα σχετικά με τα όρια που επιβάλλει στο ανθρώπινο μεγαλείο η θνητότητα.