Αγγλόφωνη κριτική για το V.

Το ιστολόγιο Lovehastornusapart δημοσιεύει μια κριτική για το V., το οποίο ο ιστολόγος έχει διαβάσει πολλές φορές και το βρίσκει ανεξάντλητο, για λόγους που ισχύουν για όλα τα πιντσονικά μυθιστορήματα, όπως και για όλα τα μεγάλα έργα τέχνης: «Το ευφάνταστο σύμπαν του είναι τόσο θαυμαστό και βαθιά αποκαλυπτικό που μας κάνει να επιστρέφουμε ξανά και ξανά για να το γευτούμε, παίρνοντας απ’ αυτό ό,τι μπορούμε στο συγκεκριμένο στάδιο της ζωής μας.» Αυτό συμπίπτει με κάτι που πιστεύω ακράδαντα για τη διαδικασία της ανάγνωσης: ο αναγνώστης διαβάζει στο βιβλίο τον εαυτό του· και αν δεν τον βρει εκεί, το παρατάει. Γι’ αυτό και κάθε φορά που διαβάζουμε ένα σπουδαίο μυθιστόρημα παίρνουμε κάτι διαφορετικό μαζί μας όταν γυρίσουμε και την τελευταία σελίδα και κλείσουμε το εξώφυλλο.

Το V. είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Τόμας Πίντσον, και ήδη περιέχει όλα τα βασικά θέματα με τα οποία θα ασχοληθεί ο Πίντσον σε όλη την κατοπινή συγγραφική του καριέρα και τα οποία αποτελούν τον πυρήνα του πιντσονικού σύμπαντος: σε ποιο βαθμό συνδέονται τα γεγονότα; Και τι είναι πιο τρομακτικό, το να συνδέονται τα πάντα μεταξύ τους κι εμείς να είμαστε θύματα μιας τεράστιας συνωμοσίας, ή το να μη συνδέεται τίποτε με τίποτε και η ζωή μας να μην έχει σκοπό και νόημα; Μια πρόχειρη απάντηση δίνει αργότερα ο ίδιος ο Πίντσον στο Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας, χαρακτηρίζοντας το πρώτο ενδεχόμενο παράνοια (που δίνει λαβή για τις υπέροχες «παροιμίες για παρανοϊκούς»), και το δεύτερο αντιπαράνοια, («μια κατάσταση», όπως γράφει, «που δεν μπορεί να αντέξει κανείς για πολύ»).

Και βέβαια, ο Πίντσον συντάσσεται με τους χαμένους, τους εκμεταλλευόμενους, τους φτωχούς, αυτούς που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, τους απόβλητους. Σ’ αυτό τον κόσμο δεν υπάρχει ούτε υπερβατικότητα ούτε λύτρωση, και το σύμπαν διακατέχεται από πλήρη αδιαφορία για τις δικές μας ανάγκες, αλλά δεν υπάρχει καμία έννοια απελπισίας στην πιντσονική γραφή. Η απελπισία πνίγεται μέσα σ’ ένα χείμαρρο θαυμασμού: των χαρακτήρων προς τα γεγονότα και τη φύση, και του αναγνώστη προς την αστείρευτη δημιουργική φαντασία ενός συγγραφέα που ξέρει καλά την τέχνη του να προκαλεί συναισθήματα και μετά να τα ανατρέπει με σαρδόνιο χαμόγελο. Όπως λέει κι ο ιστολόγος: όταν φτάνεις στο τέλος, η καλύτερη πηγη παρηγοριάς είναι να επιστρέφεις στην πρώτη σελίδα και να αρχίζεις ξανά από την αρχή.

[Θυμίζω ότι το V. κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Χατζηνικολή, στην πολύ καλή μετάφραση του Προκόπη Προκοπίδη.]