Ο Πίντσον χρησιμοποιεί συχνά την πολυσημία. Μέσα στο κείμενο, τα πράγματα συνήθως ξεδιαλύνονται χάρη στα συμφραζόμενα, αλλά όταν υπάρχει πολυσημία στον τίτλο, τα πράγματα περιπλέκονται.
Για την επιλογή του τίτλου, μίλησα με πολλούς ανθρώπους. Όλοι όσοι άκουσαν τη φράση «ενάντια στη μέρα» ξαφνιάστηκαν, αλλά νομίζω πως τελικά αυτό το ξάφνιασμα λειτουργεί υπέρ του βιβλίου, και όχι εναντίον του. Εξάλλου, και ο αγγλικός τίτλος ξαφνιάζει, αλλά εκεί επιπλέον έχουμε και την πολυσημία, η οποία δυστυχώς δεν μπορούσε να περάσει και στην ελληνική απόδοση.
Η φράση «Against the Day» έχει τις εξής σημασίες:
1. Ενάντια στη μέρα. Όπου η μέρα χρησιμεύει ως μεταφορά για τον περιβάλλοντα κόσμο, τις κοινωνικές δομές και τη γενικότερη κατάσταση της καθημερινής ζωής.
2. Με φόντο τη μέρα. Πάλι η μέρα ως μεταφορά, εδώ με την έννοια ότι η εστίαση είναι στα άτομα, και όχι στο σύνολο.
3. Κόντρα στο φως. Η αγγλική φράση χρησιμοποιείται και ως απόδοση για τον γαλλικό φωτογραφικό όρο «contre-jour», όταν το φως βρίσκεται πίσω από το αντικείμενο που φωτογραφίζεται, κι έτσι, αντί να πέφτει σ’ αυτό, πέφτει στο φακό.
4. «Εις ημέραν», ή «εις την ημέραν». Αυτή είναι βιβλική φράση, και δηλώνει πως κάτι γίνεται ως προετοιμασία για την Ημέρα της Κρίσεως.
Το ολοφάνερο πρόβλημα είναι ότι αυτές οι τέσσερις πιθανές ερμηνείες δεν χωρούσαν μαζί στα ελληνικά. Έτσι, έπρεπε να επιλέξω. Την 4η την απέρριψα γιατί θα ήταν μάλλον άσχημος τίτλος, και γιατί, διαβάζοντας το βιβλίο, διαπίστωσα ότι οι βιβλικές αποχρώσεις είναι μηδαμινές, και περιορίζονται σε μια αόριστη αίσθηση κάποιας μελλοντικής απειλής. Η 3η μου φάνηκε δευτερεύουσα. Η 2η είναι απλώς το modus operandi του Πίντσον, ο οποίος πάντοτε εστιάζει στους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους, οι οποίοι όμως έρχονται διαρκώς αντιμέτωποι με διάφορες δομές εξουσίας, επίσημες ή ανεπίσημες. Αυτό, λοιπόν, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο αναρχισμός ως θέμα επανέρχεται πολλές φορές στην αφήγηση, με οδήγησε στο να επιλέξω την 1η ερμηνεία.
Ελπίζω οι αναγνώστες του βιβλίου να συμφωνήσουν.
Pynchonikon 
το ‘εναντια στη μερα’ μου άρεσε περισσότεραο από όλες τις άλλες επιλογές, αν και το ‘κόντρα στην μερα’ για μένα δεν ειναι τόσο δευτερεύον σαν σημασία στο βιβλίο, όμως αντιλαμβάνομαι γιατί θα έκανε άσχημο τίτλο. κάποια στιγμή είδα στο σάιτ του Καστανιώτη έναν τίτλο ‘την ημερα εκείνη’ και φρίκαρα.
σορρυ, κόντρα στο φως εννοω, όχι κόντρα στην μερα.
Κατά μία έννοια, δεν υπάρχει τίποτε δευτερεύον εκεί μέσα. Το «την ημέρα εκείνη» ήταν μια προσωρινή λύση ώστε να αποδοθεί το βιβλικό νόημα χωρίς να χρησιμοποιηθεί η βιβλική φράση. Δεν φανταζόμουν ότι θα έβγαινε προς τα έξω.
θίγεις ένα θέμα που χρειάζεται ιδιαίτερη συζήτηση. Ακριβως το τι είναι δευτερεύον γενικά στα έργα του Πύντσον. θελει σκέψη η απάντηση…
Βρίσκω το ιστολόγιο/ιστότοπο εξαιρετικό και με τις πληροφορίες που πήρα και διάβασα σπεύδω να αγοράσω το βιβλίο. ΄Εχει τρομακτικό ενδιαφέρον και μεταφραστικά διαισθάνομαι μια πολύ καλή δουλειά.
Να είστε καλά
Βαγγέλης Ιντζίδης
Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Ελπίζω να επαναληφθούν μετά την ανάγνωση. 🙂
Συμφωνώ κι εγώ με τον τίτλο (για την ιστορία, είμαι υποψήφιος διδάκτορας στο Πάντειο και το θέμα του διδακτορικού μου είναι ο Pynchon κι απ’ όσο ξέρω είμαι πιθανόν ο μοναδικός στην Ελλάδα, αλλά μακάρι να ανακαλύψω κι άλλους).
Το φως σε αυτό το έργο δεν είναι καθόλου ένα σύμβολο του καλού και φαίνεται παντού μέσα στο έργο (από την εκτυφλωτική Άγρια Δύση μέχρι την αναφορά στον εωσφόρο προς το τέλος). Οπότε Ενάντια στη Μέρα μπορεί πολύ εύκολα να δείξει αυτό το μοτίβο, χωρίς να το πει. Άλλωστε στο τέλος «They fly towards grace», αλλά όχι towards light, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θέλει να τα συνδέσει τα δύο.
Και κάτι ακόμα: Έχετε προσέξει πως οι διάφορες μαγικές συσκευές, καταστάσεις κι ό,τι άλλο στα όρια της πραγματικότητας αναφέρονται συνήθως με χρώματα στα όρια του ορατού φάσματος (μωβ, δηλαδή και κόκκινο), ενώ οι γήινες καταστάσεις, οι μικρότητες της καθημερινής ζωής είναι με τα μεσαία (κίτρινο, πράσινο); Μπορεί να κάνω και λάθος, καθώς δεν είναι αυτό που ψάχνω όταν διαβάζω Pynchon, αλλά εδώ μπορεί να βρεθεί κάποιος που να με επιβεβαιώσει.
Θα παρακολουθώ το ιστολόγιο κι ελπίζω να περάσετε και μια βόλτα από το δικό μου.
Είναι αλήθεια ότι είστε ένας από τους ελάχιστους Έλληνες που είχαν το ψυχικό σθένος να κάνουν διδακτορικό με θέμα τον Πίντσον. Μακάρι να μπορούσα κι εγώ. Γνωρίζω μόνο έναν άνθρωπο που το έχει κάνει αυτό στην Ελλάδα (στα Αγγλικά), τον Θανάση Δούβρη· στη σελίδα των συνδέσμων υπάρχει ένα παλιό άρθρο του στο Βήμα, το οποίο όμως ουσιαστικά είναι κριτική σε ένα βιβλίο που αναφέρεται στη λογοτεχνική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Απ’ ό,τι θυμάμαι, το θέμα της εργασίας του ήταν η σχέση του Πίντσον με τους Ρομαντικούς.
Για το φως, έχετε δίκιο, είναι δίκοπο μαχαίρι, καθώς υπάρχει και η ευρέως διαδεδομένη εικόνα της «πορείας προς το φως» που ουσιαστικά δηλώνει το θάνατο. Γενικότερα, πάντως, το σκοτάδι στον Πίντσον είναι πολλές φορές δυσοίωνο, αν και αυτό πιστεύω πως είναι απλή καταγραφή πολιτιστικών συμβάσεων, η οποία όμως είναι πολύ χρήσιμη αφηγηματικά και έχει πίσω της μια πολύ μακρά λογοτεχνική παράδοση.
Για τα χρώματα που λέτε, δεν έχω προσέξει κάτι τέτοιο. Στην επόμενη ανάγνωση θα το έχω στο νου μου. Αυτό που έχω προσέξει είναι η αγάπη του Πίντσον προς τα χτυπητά χρώματα και τις έντονες χρωματικές αντιθέσεις.
Πολύ θα ήθελα να διαβάσω το ιστολόγιό σας, αλλά δεν έχετε αφήσει τη διεύθυνση.
Ζωτώ συγγνώμη για την παράλειψη. Νόμιζα πως θα υπήρχε σύνδεσμος, αφού το ιστολόγιό μου είναι στην ίδια υπηρεσία με το δικό σας. Η διεύθυνσή του είναι:
http://mediabooksart.wordpress.com/
Ελπίζω να μείνουμε σε επαφή.
Κανονικά το όνομά σας θα έπρεπε να εμφανίζεται ως σύνδεσμος προς το ιστολόγιό σας. Μήπως όταν κάνατε τα σχόλια δεν ήσασταν συνδεδεμένος στην wordpress;
Αυτό νόμιζα κι εγώ. Ότι ο σύνδεσμος θα είναι στο όνομά μου. Ήμουν συνδεδεμένος, πάντως. Ίσως κάποιο πρόβλημα από την wordpress.